Dokta Mustapha Inuwa, tsohon sakataren gwamnatin jihar Katsina, ya ce tattaunawa da ‘yan bindigar ba za ta yi amfani ba, domin su (’yan fashi) ba za su amince da tattaunawar ba.

Dokta Inuwa wanda shi ne shugaban shirin Afuwa na kawo karshen ayyukan ta’addanci a jihar Kataina, ya ce ba zai taba yiwuwa ‘yan fashin su bar sata su rungumi tattaunawa ba saboda yadda garkuwa da mutane ke kawo musu riba.

Ya ci gaba da cewa babu wani halastaccen aiki da zai iya samo musu irin kudaden da suke samu daga ayyukan fashi da garkuwa.

Ya ba da shawarar yin amfani da karfi a matsayin mafita yayin da ya yi kira da a hada karfi da karfe daga bangarorin biyu na jami’an tsaro da gwamnonin jihohin da ke da matsalar wajen durkusar da ‘yan bindigar.

A cewarsa, “Na yi imanin cewa shawara mara tsohon gwamna kuma sanata daga jihar da ta fi fama da ayyukan ‘yan bindiga ya kawo ta tattaunawa da ‘yan bindigar duk da irin ta’asar da suke yi a wadannan jihohin da ma Najeriya baki daya.

“Mun yi kokari daga 2017 zuwa 2019 amma hakan bai yi tasiri ba saboda ba su da gaskiya. An tilasta mana shiga cikin hakan ne saboda mun fahimci jami’an tsaro ba su yin abin da ya kamata su yi.

Don haka mun fuskanci matsin lamba daga jama’a yayin da suke duban mu don ganin an kawo karshen wannan barazana. Kuma wannan shine dalilin da ya sa muka yanke shawarar hanyar da ba ta bullewa. Ya daɗe na ɗan lokaci kafin ya gaza.

“Abin ya faskara saboda ba su da gaskiya kuma ba su da tsari, sannan ba su da shugabannin gama-gari wadanda idan kun tattauna da su za su iya zama wakilansu.

Suna da hamayya da kungiyoyi daban-daban. Ba kamar a lokacin da kuke fada da wata kungiya a kan akida ba, inda suke da shugaba na kowa, inda za ku yi sulhu da shi shi ne yake jagorantar su. Ba haka ba ne. ‘Yan fashi suna da ƙungiyoyi daban-daban. Tattaunawa nawa za ku yi da su? Za kuyi mu’amala da wasu kungiyoyi da barin wasu ma zai haifar da matsala. Kuma kungiyoyi daban-daban suna fitowa kullum.

“Sannan su ma wadannan mutanen barayi ne kuma masu laifi, idan kun yi sulhu da su me za ku ba su? Za ku ba su albashi ko me?  Mutanen da suka saba samun makudan kudade, musamman da irin wannan aikin na garkuwa da mutane. Don haka babu wani abu na halal da za su iya yi don samun wani abu na kusa da abin da suke samu ta ayyukan satar mutane.

Don haka ba shi yiwuwa mutanen nan su yarda su bar abin da suke yi don wani abu da ka yi musu alkawari. Domin ba za ku iya yi musu alkawarin abin da ke kusa da abin da suke samu ba. A 2017 zuwa 2019, mun gwada, sai muka gane cewa sun yi amfani da kudin da muka ba su don sayen makamai. Shugaba Tinubu, bai kamata Ribadu su yi kuskuren tattaunawa da su ba.

“Don haka, a gaskiya zan ba da shawara ga shugabancin shugaba Tinubu na yanzu da su yi la’akari da wannan batu. Abin da ake bukata shi ne, dukkan hukumomin tsaro su shirya kai farmaki kan wadannan mutane. Idan za su shirya, farmakin kasa da na sama, ‘yan watanni za su yi su yi maganin wadannan mutane. Na daya, dukkansu ‘yan kasar ne, kashi 99.9 na mutanen da ke cikin wadannan fulani ne a nan. An san iyayensu.

“Na biyu, ba su da horo kamar yadda mutane za su yi tunani. Bugu da ƙari, yankin yanki ne da ake iya isa. Ba wuri ne mai wahalar zuwa ba. Muna da mutanen gida waɗanda za su iya shiga, ba da x-ray ba, ana buƙatar hankali. Amma dole ne a daidaita shi da kyau ta yadda za a yi lokaci guda daga duk jihohi da maƙwabta kamar Jamhuriyar Nijar sun kasance a shirye kamar yadda suke haɗin gwiwa tare da mu.

Yayin da ake yin wadannan abubuwa, su ma Gwamnonin Jihohi daban-daban ya kamata su hadu su dauki matsaya guda a kan dukkan batutuwan da za su saukaka da taimakawa ayyukan soji musamman yanke shawara ko matakan haka da za su gurgunta karfin ‘yan fashi. Misali, hana amfani da babur, siyan mai a jarika a wuraren da sauransu. Kamata ya yi ya zama yanke shawara na bai daya daga jihohi.

“An killace mutane a wadannan yankuna, yawancin wadannan abubuwan ba a ba da rahotonsu saboda mutane sun gaji da ba da rahoto. Amma a kullum ana sace mutane, ana kashe su, ana yi wa mata fyade, yawancinsu suna da ’ya’ya a dalilin fyaden, kuma kana da rauni iri-iri.

“Bugu da ƙari, ba za ku iya hana waɗannan mutane wannan abin ba saboda ya zama wani ɓangare na su. Ya zama al’ada ga waɗannan mutane. Domin ya daɗe a nan. Idan ka shiga tarihi, tun a shekarar 1891, an yi fama da ‘yan fashi a yankin Zamfara. Har ila yau, a lokacin mulkin mallaka. Maganar ita ce, yanzu ne kawai abin ya zama ruwan dare gama gari.

“Ba zai yuwu mutane su yarda da son rai ba, dole ne ta hanyar karfi.

“Bugu da ƙari, kuna magana ne game da yin afuwa, tattaunawa, a bar shi ya zama wata bukata daga ‘yan fashin bayan kun ruguza su da ƙarfin aikin tsaro. Idan sun yi kira ga waɗannan, to kuna iya la’akari da ba da shi, ba gwamnati ta kira su don yin shawarwari ba. Kudaden da suke samu a yanzu ba za su sa su ji ba, in ji tsohon SGS, Dakta Inuwa.