bala’i – Shugaban ASUU

•Yace wasu malamai basu karbi albashi ba har tsawon watanni 30

•Ya shawarci Tinubu kan wanda zai nada ministan ilimi

Shugaban kungiyar malaman jami’o’i, ASUU, Farfesa Emmanuel Osodeke, ya bayyana fannin ilimi a zamanin tsohon shugaban kasa Muhammadu Buhari a matsayin bala’i.

Ya kuma ce gwamnatin tsohon shugaban kasa Buhari ita ce mafi muni a kasar nan, inda ya koka da cewa babu wata gwamnati da ta taba baiwa fannin ilimi kashi biyar cikin dari kamar yadda gwamnatin ta yi.

Ya kuma kara da cewa, wasu malaman makaranta ba su karbi albashi ba har na tsawon watanni 30, yayin da wasu kuma har yanzu ba su san abin da ya sa ba a biya su albashi kimanin shekaru biyu da suka gabata ba.

Da yake magana a wata hira ta musamman da jaridar Vanguard, shugaban ASUU ya shawarci shugaban kasa Bola Tinubu da ya tabbatar wanda zai nada a matsayin minista mai kula da harkar ilimi shine wanda ya san abin da ilimi ya kunsa.

Da aka tambaye shi da ya kimanta gwamnatin Buhari ta fuskar samar da kudaden ilimi, sai ya ce: “Masifu ne, wanda shi ne mafi muni da ya faru da kasar nan. Babu wani tsarin mulki da ya baiwa ilimi kashi biyar amma ya yi kuma ko kashi biyar ba a sa ido ba.

“Kamar yadda nake magana a yau a lokacin mulkin, Jami’ar Legas, Jami’ar Ibadan, Ife, ABU na samun miliyan goma sha daya kacal a kowane wata kan farashi.

“A halin yanzu, jami’a ta (Michael Okpara University of Agriculture, Umudike, Jihar Abia) ta kashe sama da Naira miliyan 20 wajen sayen man dizal a wata, UNILAG bai kamata ta kashe Naira miliyan 50 zuwa Naira miliyan 100 ba a kan dizal a wata amma gwamnati kawai ta ba da Naira miliyan 11. Anan (Jami’ar Michael Okpara), sun ba da Naira miliyan 5  kuma da kyar aka sake shi.

“Kudaden da Sanata daya ke karba a gida ya fi abin da kuke da shi a matsayin kari na kudin Jami’ar Ibadan da Jami’ar Obafemi Awolowo, Ife. Ta yaya hakan zai gudana? Shi ya sa muke da matsalar da muke da ita a yau, babu wanda yake sha’awar.”

Da aka tambaye shi ko wane irin ministan ilimi zai ba Mista Shugaban kasa shawara ya nada, Osodeke ya ce:  “Irin wannan ministar ya zama wanda ya san menene jami’a kuma ya san mene ne ilimi. Na biyu, ya kamata ya zama wanda zai kasance da sha’awar daliban Najeriya, samari da ‘yan mata a zuciya.

“Na uku, ya kamata mutum ya kasance wanda dole ne ya kasance yana da iyalinsa a jami’o’in Najeriya, makarantun sakandare da firamare, ba wanda yaronsa yake a waje ba, sai ka je ka yi matrical ka yi taro a can amma ba ka da yaro a nan.

“Don haka wadannan na daga cikin abubuwan da ya kamata a yi la’akari da su wajen nada ministan ilimi. Mutumin da ya yi imani da Najeriya ba wadanda suka yarda ba Najeriya ba, dole ne mu fita waje. “Kana da ciwon kai ka fita waje, wani shugaban kasa ya yi ciwon hakori, ya fita waje neman magani.”

Dangane da abin da ASUU ke yi wa gwamnatin yanzu, Farfesa Osodeke ya ce:  “Idan kun lura, da gaske yawancin shugabannin da suka shude ba su mai da hankali kan tsarin ilimi don haɓakawa ba. Shi ya sa muke fama da wadannan matsalolin, musamman batun kudade.

“Idan ka duba kasashen yammacin Afrika, Ghana, Cameron da ma Afrika ta Kudu, babu wata kasa da ke bayar da kasa da kashi 15 na kasafin kudinta na ilimi amma a bara mun samu kashi 5.3 cikin 100 kuma ba ta taba wuce kashi 10 cikin 100 ba a shekaru goma da suka wuce.

“Don haka wannan shi ne muhimmin batu. A farkon shekarun 60s da 70s, gwamnatin yankin, musamman yankin yamma, tana bayar da kashi 30 cikin 100. A wasu ƙasashe, sun ba da kashi 30 cikin 100 saboda mahimmancin ilimi, amma a nan ba ma la’akari da shi.

“Kun san dalili? Domin ‘ya’yan wadanda ya kamata su tabbatar an yi ba a kasar nan suke ba.

“Watanni shida na farkon shekarar da ta gabata mun biya dala miliyan 600 a matsayin kudin koyarwa ga jami’o’in Burtaniya. Idan ka ninka wancan, ya zarce Naira biliyan 200. Wannan shi ne abin da muke cewa a rika sanyawa a harkar ilimi duk shekara a gyara shi amma ba su da sha’awa. Don haka wannan shine dalilin da ya sa muke samun wannan. ”