bala’i – Shugaban ASUU

 

•Yace wasu malamai basu karbi albashi ba har tsawon watanni 30

•Ya shawarci Tinubu kan wanda zai nada ministan ilimi

Shugaban kungiyar malaman jami’o’i, ASUU, Farfesa Emmanuel Osodeke, ya bayyana fannin ilimi a zamanin tsohon shugaban kasa Muhammadu Buhari a matsayin bala’i.

Ya kuma ce gwamnatin tsohon shugaban kasa Buhari ita ce mafi muni a kasar nan, inda ya koka da cewa babu wata gwamnati da ta taba baiwa fannin ilimi kashi biyar cikin dari kamar yadda gwamnatin ta yi.

Ya kuma kara da cewa, wasu malaman makaranta ba su karbi albashi ba har na tsawon watanni 30, yayin da wasu kuma har yanzu ba su san abin da ya sa ba a biya su albashi kimanin shekaru biyu da suka gabata ba.

Da yake magana a wata hira ta musamman da jaridar Vanguard, shugaban ASUU ya shawarci shugaban kasa Bola Tinubu da ya tabbatar wanda zai nada a matsayin minista mai kula da harkar ilimi shine wanda ya san abin da ilimi ya kunsa.

Da aka tambaye shi da ya kimanta gwamnatin Buhari ta fuskar samar da kudaden ilimi, sai ya ce: “Masifu ne, wanda shi ne mafi muni da ya faru da kasar nan. Babu wani tsarin mulki da ya baiwa ilimi kashi biyar amma ya yi kuma ko kashi biyar ba a sa ido ba.

“Kamar yadda nake magana a yau a lokacin mulkin, Jami’ar Legas, Jami’ar Ibadan, Ife, ABU na samun miliyan goma sha daya kacal a kowane wata kan farashi.

“A halin yanzu, jami’a ta (Michael Okpara University of Agriculture, Umudike, Jihar Abia) ta kashe sama da Naira miliyan 20 wajen sayen man dizal a wata, UNILAG bai kamata ta kashe Naira miliyan 50 zuwa Naira miliyan 100 ba a kan dizal a wata amma gwamnati kawai ta ba da Naira miliyan 11. Anan (Jami’ar Michael Okpara), sun ba da Naira miliyan 5  kuma da kyar aka sake shi.

“Kudaden da Sanata daya ke karba a gida ya fi abin da kuke da shi a matsayin kari na kudin Jami’ar Ibadan da Jami’ar Obafemi Awolowo, Ife. Ta yaya hakan zai gudana? Shi ya sa muke da matsalar da muke da ita a yau, babu wanda yake sha’awar.”

Da aka tambaye shi ko wane irin ministan ilimi zai ba Mista Shugaban kasa shawara ya nada, Osodeke ya ce:  “Irin wannan ministar ya zama wanda ya san menene jami’a kuma ya san mene ne ilimi. Na biyu, ya kamata ya zama wanda zai kasance da sha’awar daliban Najeriya, samari da ‘yan mata a zuciya.

“Na uku, ya kamata mutum ya kasance wanda dole ne ya kasance yana da iyalinsa a jami’o’in Najeriya, makarantun sakandare da firamare, ba wanda yaronsa yake a waje ba, sai ka je ka yi matrical ka yi taro a can amma ba ka da yaro a nan.

“Don haka wadannan na daga cikin abubuwan da ya kamata a yi la’akari da su wajen nada ministan ilimi. Mutumin da ya yi imani da Najeriya ba wadanda suka yarda ba Najeriya ba, dole ne mu fita waje. “Kana da ciwon kai ka fita waje, wani shugaban kasa ya yi ciwon hakori, ya fita waje neman magani.”

Dangane da abin da ASUU ke yi wa gwamnatin yanzu, Farfesa Osodeke ya ce:  “Idan kun lura, da gaske yawancin shugabannin da suka shude ba su mai da hankali kan tsarin ilimi don haɓakawa ba. Shi ya sa muke fama da wadannan matsalolin, musamman batun kudade.

“Idan ka duba kasashen yammacin Afrika, Ghana, Cameron da ma Afrika ta Kudu, babu wata kasa da ke bayar da kasa da kashi 15 na kasafin kudinta na ilimi amma a bara mun samu kashi 5.3 cikin 100 kuma ba ta taba wuce kashi 10 cikin 100 ba a shekaru goma da suka wuce.

“Don haka wannan shi ne muhimmin batu. A farkon shekarun 60s da 70s, gwamnatin yankin, musamman yankin yamma, tana bayar da kashi 30 cikin 100. A wasu ƙasashe, sun ba da kashi 30 cikin 100 saboda mahimmancin ilimi, amma a nan ba ma la’akari da shi.

“Kun san dalili? Domin ‘ya’yan wadanda ya kamata su tabbatar an yi ba a kasar nan suke ba.

“Watanni shida na farkon shekarar da ta gabata mun biya dala miliyan 600 a matsayin kudin koyarwa ga jami’o’in Burtaniya. Idan ka ninka wancan, ya zarce Naira biliyan 200. Wannan shi ne abin da muke cewa a rika sanyawa a harkar ilimi duk shekara a gyara shi amma ba su da sha’awa. Don haka wannan shine dalilin da ya sa muke samun wannan. ”

Gwamnatin tarayya ta kara wa sabbin dalibai kudaden makaranta a kwalejojin gwamnatin tarayya da aka fi sani da Federal Unity Colleges.

 

Kudaden da aka kara zuwa N100,000, na nuna karin kashi 122.2% idan aka kwatanta da na baya na N45,000.

Wannan bayanin na kunshe ne a cikin wata takardar sanarwa daga ofishin daraktan sashin kula da manyan makarantu na ma’aikatar ilimi ta tarayya, mai lamba ADF/120/DSSE/I, mai kwanan wata 25 ga Mayu, 2023, kuma aka aika zuwa ga dukkan shugabannin kwalejojin Tarayya.

Takardar mai taken, “An amince da karin kudi a kwalejojin tarayya na tarayya (Tarm na daya) ga sabbin dalibai” wanda kuma daraktan kula da manyan makarantun sakandire, Hajia Binta Abdulkadir ta sanya wa hannu, ta bayyana cewa ana sa ran sabbin dalibai za su biya ₦100,000 maimakon N45,000 a baya.

Dangantakar Miji Da Mata A Mahangar Addinin Musulunci Da Nazarin Halayyar Ɗan Adam

 

-Babu Wani Ɗan Adam Da Ya Cika Ɗari Bisa Ɗari, Sannan Babu Wasu Iyali Da Za Su Rayu Babu Saɓani Da Kura-Kurai A Tsakaninsu, Sai Dai A Yaba Kykkyawar Dangantakar Soyayya Wacce Za Ta Samar Da Kwanciyar Hankali A Manta Da Saɓani A Gina Zuri’a Ta Gari.

Iyali su ne tubalin gina al’umma. Raunin iyali kan rusa al’umma. Addinin musulunci ya riga ya yi bayani kan dangantakar da ke tsakanin iyali. Tasirin al’adun turawa da su ka shigo cikinmu ta hanyar kutsawa kafofin sadarwa su ne su ke neman rusa mana tsarin da addininmu na Musulunci ya gina mu akai. Maƙiya addinin musulunci sun himmatu wajen ƙarfafa bambance-bambance da rashin shugabancin saduwa da sunan ƴanci.

Martabar iyali da soyayyar iyaye su ne tushen tasowar yara cikin aminci da ƙoshin lafiya da hankali da lafiyayyen tunani da kyawawan ɗabi’u da ƙarfin imani mai cike da taƙawa da tsoron Allah.

Zamantakewar Aure ta na buƙatar cika wasu manyan sharuɗa kamar haka:

(1. Soyayya da tausayi a tsakanin ma’aurata
(2. Sha’awa da gamsar da juna, (saduwar aure).
(3. Aminci da zaman lafiya.
(4. Sa’ido da kulawa da zuri’ar da za a haifa.

Waɗannan abubuwa ginshiƙai, Alƙur’ani ya yi bayaninsu kamar haka:

“Mun halatta muku matayenku daga haƙarƙarinku su kasance ni’ima a gare ku, mun sanya tausayi da jinƙai a tsakaninku.” (Q 30: 21). Da kuma:

“Allah Shi ne wanda ya halicce ku daga rai guda ɗaya na Annabi Adam sannan ya halicci matarsa Nana Hauwa’u daga gare shi domin ya samu nutsuwa daga gare ta” (Q7:189). Da kuma:

“Allah ya halatta muku matayenku a matsayin mallakinku da ƴaƴa da jikoki kykkyawar kyauta ce gare ku, yanzu kwa riƙe allolin ƙarya ko musanta alfarmar Allah ?” (Q16: 72). Da kuma:

“Matayenku gonakinku ne, ku je ga gonakinku a kowane lokaci ta yadda duk ku ke so, (banda ta dubura) kafin ku sadu da su, ku roki Allah ya azurta ku da ƴaƴa nagari masu taƙawa da tsoron Allah. Ku ji tsoron Allah ku sani cewar za ku haɗu da shi ranar gobe ƙiyama, ku yi kykkyawan albishir ga waɗanda su ka yi imani”. (Q2:223).

Halayya da ɗabi’a da aikin kowane ɗan gida ta kan shafi duk sauran ƴan gidan. Aiki ne akan iyaye su tabbatar kowane ɗan gida ya ba da gudunmawar ɗorewar martabar wannan gida. Uba shi ne ya ke da girman haƙƙin kula da iyali sama da Uwa kamar yadda za mu karanta cikin waɗannan ayoyin Alqur’ani da hadisan Manzon Allah SAW.

“Maza masu ba da kariya ne da kulawa da mata. Mata masu taƙawa lallai su yi ɗa’a ga Allah su kuma yi biyayya ga mazajensu su kuma kiyaye da duk haƙƙoƙin mazajensu ko da ba sa nan. Su kiyayewa mazajensu farjinsu da muhallansu. Matan da su ka aikata ba daidai ba ku yi musu wa’azi a karon farko idan sun ƙi ku ƙaurace musu wajen saduwar aure, idan sun ƙi ku doke su a hankali, amma ku gujewa dukansu a fuska da wurare masu tsada a jikin ɗan adam. Idan sun tuba sun dawo to ku gafarta musu, Allah shi ne mafi girma da ɗaukaka” (Q4: 34).

A hadisi kuma, wanda Abdullahi Ibn Umar ya ruwaito, Manzon Allah SAW ya bayyana cewa “kowa mai kiwo ne kuma za a tambaye shi kan kiwon da aka ba shi. Shugaba mai kiwo ne za a tambaye shi kan amanar waɗanda ya ke shugabanta, mai gida mai kiwo ne za a tambaye shi kan kiwon iyalinsa da aka ɗora masa, matar gida mai kiwo ce za a tambaye ta kan kiwon kula da gidan mijinta da haƙƙoƙinsa da ke kanta, bawa mai kiwo ne za a tambaye shi kan kiwon dukiyar mai gidansa da aka ba shi. Ku kiyaye, dukkanninku masu kiwo ne, kowa zai amsa tambaya kan kiwon da aka ba shi”. (Bukhari).

Mu kiyaye da samar da zuri’a marar amfani da amfanarwa. Idan ya kasance uba ko uwa akwai mai ɗauke da matsalar taɓin hankali ko rashin kula, to za a iya samun zuri’a marar amfani. Zuri’a marar amfani ita ce zuri’ar da ke tattare da rigingimu da rashin ladabi da biyayya da munanan halaye. Yaro ɗaya marar tarbiyya a gida zai iya shafawa sauran ƴan gida gabaɗaya domin mafi yawan yara su kan koyi ɗabi’un da su ka tashi su ka gani ana yi a gidansu. A ƙoƙarin samar da ƴaƴa nagari da kykkyawar zuri’a akwai buƙatar mutum ya siffatun da waɗannan ɗabi’u kamar haka: Nagarta, Afuwa, ilimi, sanin nazariyyar halayya da ɗabi’o’in mata, haƙuri, jajircewa, juriya da kuma iya fahimtar matsalolin wani ko halin da wani ya ke ciki.

DAGA Bashir Abdullahi El-bash