Mataimakin shugaban kasa Kashim Shettima ya ce gwamnatin tarayya za ta tallafa wa masana’antun cikin gida da Naira biliyan 75 nan da watan Maris na shekarar 2024 domin karfafa masana’antun.

Mista Shettima ya bayyana haka ne a lokacin da yake bayyana bude taron kasa karo na biyu kan rashin fitar da mai da hukumar bunkasa fitar da kayayyaki ta Najeriya (NEPC) ta shirya a ranar Laraba a Abuja.

Mista Shettima wanda ya samu wakilcin mai baiwa shugaban kasa shawara ta musamman kan harkokin kasuwanci da muhalli (PEBEC) da zuba jari Jumoke Oduwole, ya ce an ware naira biliyan 75 domin tallafawa masu mutane 100,000 da masu kananan sana’o’i (MSMEs) akan kudin ruwa mai rahusa.

Taron na kwanaki biyu yana mai taken, “Gina tattalin arzikin kasa mai dorewa ta hanyar fitar da abin da ba mai ba.”

A cewarsa, gwamnatin tarayya ta kuma himmatu wajen samar da ababen more rayuwa da za su taimaka wajen kara fitar da kayayyakin da ba na mai ba.

“Ba za a taɓa samun lokacin da ya fi dacewa da tunanin taron irin wannan ba fiye da yanzu; lokacin yin tunani a kan fitar da kayan da ba na mai ba.

“A cikin shekarun da suka gabata, babban tushen kasar ya dogara da kashi 80 cikin 100 na kudaden shigar mai.

“A bayyane yake cewa a matsayinmu na al’umma, ba za mu iya yin aiki a kan wannan hanyar da ba ta dace ba.

“A yau, mun sami kanmu a cikin yanayi mai tsayi da ƙalubale. Dukkanin alamu sun nuna cewa dole ne mu ba da fifiko ga fitar da kayan da ba na mai ba.

“Kuma wannan gwamnatin za ta ba da duk wani tallafi don bunkasa fitar da kayan da ba na mai,” in ji shi.

Yayin da ya yi alkawarin tallafa wa kayayyakin da aka kera a Najeriya, ya ba da tabbacin gwamnatin tarayya ta himmatu wajen samar da ababen more rayuwa da za su saukaka kasuwancin ketare.

“Za mu ba da fifikon haɓaka ƙarfin aiki ga MSMEs, za mu saka hannun jari don haɓaka jarin ɗan adam.

“Muna buƙatar yin aiki tuƙuru don yin amfani da damar da yankin ciniki cikin ‘yanci na nahiyar Afirka (AfCFTA) ke bayarwa ta hanyar zurfafa kimarmu da kuma faɗaɗa ribar kuɗin da muke samu na forex,” in ji shi.

Tun da farko, Ministan Masana’antu, Ciniki da Zuba Jari, Doris Uzoka-Anite, ya bayyana damuwarsa kan yadda Najeriya ke tafiyar da tattalin arzikin kasa daya dadewa.

Ministan, ya bayyana farin cikinsa cewa kokarin gwamnati na raba al’umma ya fara samun sakamako mai kyau.

“Kayayyakin da ba na mai ba a Najeriya ya karu da kusan kashi 40 cikin 100 a shekarar 2022, inda ya kai dala biliyan 4.820.

“Kayayyakin da aka sarrafa da kuma kera su sun kai kusan kashi 37 cikin 100 na kayayyakin da ake fitarwa zuwa kasashen waje, wanda ya zarce kashi 30 cikin 100 na noma.

“Wannan babban mataki ne a kan hanyar da ta dace. Yanzu dai ba mu da kayan alatu kamar yadda aka saba idan ana maganar harkar tabbatar da Najeriya ta yi nasara.

“Ba za mu iya ba da damar fitar da albarkatun kasa da rahusa da shigo da kayan da aka gama a farashi mai tsada ba.

“Wannan tsarin ya tsaya kuma ba zai sake farawa ba. Abin da muka mayar da hankali kan fitar da kayayyaki zuwa ketare shi ne samfuran da aka ƙera a cikin gida waɗanda ke haifar da kasuwanci da ayyukan yi,” in ji ta.

Ezra Yakusak, babban jami’in NEPC, ya ce majalisar ta kara yawan gudunmawar da bangaren da ba na man fetur yake ba wa tattalin arzikin Najeriya.

A cewarsa, a karon farko, ayyukan da ba a fitar da mai ba ya karu da kashi 39.91 cikin 100 a shekarar 2022 zuwa biliyan 4.820, inda aka fitar da kayayyaki daban-daban kimanin 214, da suka hada da na masana’anta, da waɗanda ba a sarrafa su ba, da ma’adanai masu karfi da albarkatun noma.

Ya ce ana fitar da kayayyakin Najeriya zuwa kasashe 122, kuma ya yi kira ga gwamnatin tarayya da ta yi maganin bakin cututtuka da ke addabar gonar ginger a jihar Kaduna.

“Ba zan yi adalci ga wannan jawabi ba idan ban gabatar da kalubalen da manoma da masu fitar da ginger ke fuskanta a Najeriya ba.

“Sanin kowa ne cewa an dauki ginger na Najeriya a matsayin wanda ya fi kowanne kyau a duniya saboda kamshin da yake da shi na musamman, da kuma yawan sinadarin oleoresin.

“Wannan ya sa Najeriya ta zama kasa ta gaba wajen fitar da ginger a duniya. Sai dai Majalisar ta samu korafe-korafe da dama kan barkewar wata bakuwar cuta da ta addabi gonakin ginger a jihar Kaduna.

“Ya zuwa yanzu, kusan kadada 2,503.9 na gonaki ne abin ya shafa tare da asarar sama da Naira biliyan 8,” in ji shi.

A cewarsa, baya ga dimbin asarar kudi da na tattalin arziki, cutar na yin illa ga kudaden shiga da kuma rayuwar manoman ginger wadanda galibi masu sana’ar sayar da kayayyaki ne.

“Tare da barkewar cutar, ayyukan da Najeriya ke yi ba tare da fitar da mai ba na iya fuskantar koma baya, sai dai an magance matsalar yadda ya kamata.

“Ina iya jaddada cewa wannan ba lokaci ba ne da za mu iya ɗaukar duk wani cikas na ɗan lokaci a cikin kuɗin mu na waje ba.

“A halin da Naira ke ciki a halin yanzu, duk wata hanyar musayar kudaden waje dole ne a kiyaye a hankali da kishi.

“Ta wannan hanya ne nake kira ga gwamnatin tarayya da ta ayyana cutar ta ginger a matsayin annoba ta amfanin gona tare da yaki da shi da irin wannan mugunyar da al’ummarmu ta yi yaki da annobar cutar covid-19,” in ji shugaban NEPC.

(NAN)